Genel Af Nedir?
Genel af nedir sorusunun yanıtı TCK 65. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre genel af, kamu davasını düşüren, hükmolunan cezaları bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran aftır. Soruşturmaları da bu kapsamda değerlendirmek gerekir.
Genel af, kamu yararına uygunluğu anlaşıldığında belli bir veya birkaç suç çeşidi için yapılan kovuşturmaların durdurulması, verilmiş cezaların kaldırılması veya azaltılmasıdır.
Özel Af Nedir?
Özel af nedir? TCK 65. maddesine göre özel af, hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verme veya infaz kurumunda çektirilecek süresini kısaltma ya da adlî para cezasına çevirme şeklinde gerçekleşen aftır.
Kesinleşmiş hapis cezasının cezaevinde infaz edilmesinden vazgeçilmesi veya cezaevinde infaz edilecek sürenin azaltılması veya hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesini sağlayan bir ceza hukuku kurumudur.
Affın Hukuki Dayanakları
Affın hukuki dayanaklarını Anayasa m. 87 ve TCK m. 65’te aramak mümkündür.
Anayasa m. 87’de genel ve özel af olmak üzere ikiye ayrıldığı; TCK’nın 65. maddesinde de Anayasa’ya uygun şekilde affın, genel ve özel af olmak üzere iki türünün olduğunun kabul edildiği görülmektedir.
Genel Affın Kriterleri Nelerdir?
Genel af, kamu davasını düşüren, hükmolunan cezanın infazına engel olan ve cezayı tüm neticeleri ile birlikte ortadan kaldıran af türüdür (TCK m. 65/1. madde).
Genel af ilan etme yetkisi Anayasa m. 87 ile TBMM’ne tanınmıştır. Buna göre TBMM, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel af ilan edebilecektir.
Genel Affın Kapsamı ve Hukuki Sonuçları
Genel affın kapsamı, ülkenin içinde bulunduğu sosyal, ekonomik, sosyolojik, siyasi koşullar gözetilerek kanun koyucunun iradesiyle belirlenir.
Genel af kapsamına girmeyen suçlar da olabilir. Zira genel afta önemli olan husus affın kişi değil suç esas alınarak çıkarılmasıdır. Kanun koyucu af kanununun hangi suçları kapsayacağını veya kapsam dışı kalacak suçları belirleme yetkisine sahiptir.
Genel affın kapsamı, genelde tüm suçları kapsamakla birlikte istisnai suçların kapsam dışı tutulması da mümkündür. Orman suçları bakımından ise özel bir düzenlemeye gidilmiş ve ormanı yok eden, yakanlar af kapsamı dışında tutulmuştur.
Genel affın hukuki sonuçları kanunda belirtilmiştir. Genel af, cezanın hukuki sonuçlarını tümüyle ortadan kaldırır.
Soruşturma aşaması kovuşturmaya yer olmadığı kararıyla sonuçlandırılır.
Açılan kamu davası hakkında düşme kararı verilir.
Hükümlü hakkındaki adli sicil kaydı silinir.
Tutuklu ve hükümlü tahliye edilir.
Genel af, tekerrür hükümlerinin uygulanmasına da engeldir.
Özel Affın Kapsamı ve Hukuki Sonuçları
Özel af, kanun tanımlamasından da anlaşılacağı üzere, hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verme veya infaz kurumunda çektirilecek süresini kısaltma ya da adlî para cezasına çevirme şeklinde gerçekleşen aftır.
Özel af kapsamına alınmayan suçlar, genel olarak kanun koyucunun takdirine bağlıdır. Ancak orman suçları bakımından özel bir düzenlemeye gidilmiş ve ormanı yok eden, yakanlar ile ilgili af çıkarılamayacağı hüküm altına alınmıştır.
Özel affın hukuki sonuçları, genel af gibi cezanın hukuki sonuçlarını tamamen ortadan kaldırmaz. Özel af ile, hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir.
İnfaz kurumunda çektirilecek hapis süresi kısaltılabilir.
Hapis cezası adlî para cezasına çevrilebilir.
Özel af, tekerrür hükümlerinin uygulanmasına engel değildir.
Özel Af Türleri
Özel affın “toplu özel af” ve “bireysel özel af” olmak üzere iki çeşidi olabilir.
- Bireysel Özel Af: Bireysel özel af, isim olarak belirlenmiş bir veya birden fazla mahkûmun cezasını kısmen veya tamamen ortadan kaldıran veya cezasını bir başka cezaya dönüştüren af çeşididir. Bir veya birden fazla kimseleri kapsayabilir.
- Toplu Özel Af: Toplu özel af, belirli suçlardan mahkûm olan herkesin cezasını kısmen veya tamamen ortadan kaldıran veya cezasını başka bir cezaya dönüştüren aftır. Bu afta kişiler arasında ayırım yapılmaz. Bir veya birden fazla kimseleri kapsayabilir. Her kimin koşulları uyarsa bu aftan yararlanması söz konusu olur.
Özel Affın Kriterleri Nelerdir?
Özel af, kişi hakkında hükmedilen hapis cezasının çektirilmesine son veren, bu hapis cezasının süresini kısaltan ya da hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi sonucunu doğuran af türüdür (TCK 65/2. madde).
TBMM’ne tanınan özel af ilanı yetkisi, genel af ilanı yetkisi ile birlikte Anayasa’nın 87. maddesinde hüküm altına alınmakta ve TBMM’nin üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile özel af ilanına karar verebileceği ifade edilmektedir.
Cumhurbaşkanı açısından ise bu yetki, Anayasanın 104. maddenin 16. fıkrasında, af ifadesine yer verilmeksizin hüküm altına alınmaktadır. Buna göre; Cumhurbaşkanı, sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır.
Her ne kadar ilgili düzenlemede af ifadesine yer verilmemiş olsa da Cumhurbaşkanına tanınan yetkinin etki ve sonuçları dikkate alındığında bu yetki, TCK m. 65/2’de yasal dayanağını bulan özel affı da kapsamına alan bir cezayı hafifletme ya da kaldırma yetkisidir.
Genel Af ve Özel Af Arasındaki Farklar Nelerdir?
Genel af ile özel af arasındaki farklardan biri, genel afta hangi aşamada olursa olsun suç ve cezalar affedilmekte iken, özel af sadece, kesinleşmiş mahkûmiyet kararlarını kapsamaktadır,
Özel aflar ister Cumhurbaşkanı tarafından isterse TBMM tarafından ilan edilmiş olsunlar genellikle, belirli kişiler için çıkartıldığından, bu aftan kimlerin yararlanacağı konusunda tereddüt yaşanmamaktadır.
Özel af, kesinleşmiş mahkûmiyet kararları üzerinde yukarıda sayılan etkileri doğurmakla birlikte, genel affın aksine mahkûmiyet kararını ortadan kaldırmamakta, mahkûmiyet kararı adli sicilde kalmaya devam etmektedir.
Özel affa uğramış mahkûmiyet tekerrüre esas teşkil edeceği gibi, üç aydan fazla hapis cezası olması kaydıyla ertelemeye de engel olacaktır.
Cezaya bağlı olan ve hükümde belirtilen hak yoksunlukları da genel aftan farklı olarak özel affa rağmen etkisini devam ettirecektir.
Genel Af ve Özel Af Çıkarma Yetkisi Kimde?
Genel ve özel af ilân etme yetkisi, Anayasamızın 87. maddesine göre, TBMM’ye aittir. Genel ve özel af ilanı bakımından TBMM mutlak yetkiye sahiptir.
Özel af yetkisi ise, Cumhurbaşkanına da tanınmıştır. Anayasanın 104. maddesine göre, Cumhurbaşkanı’nın sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile belirli kişilerin cezalarını hafifletmek veya kaldırmak konusunda yetkili olduğu, kısacası Cumhurbaşkanı’na özel af çıkarma yetkisi tanınmıştır.
TCK 65. maddesinde genel ve özel af tanımlamasına yer verilmiştir. Maddeye göre, genel af halinde, kamu davası düşer, hükmolunan cezalar bütün neticeleri ile birlikte ortadan kalkar.
Özel af ile hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir veya infaz kurumunda çektirilecek süresi kısaltılabilir ya da adlî para cezasına çevrilebilir. Cezaya bağlı olan veya hükümde belirtilen hak yoksunlukları, özel affa rağmen etkisini devam ettirir.
Genel ve özel af ilanı, geçmiş dönemlerde birçok kere genel af kanunu veya özel af kanunu çıkarılarak ülkemizde uygulanmıştır.
Genel Aftan Kimler Yararlanamaz?
Genel af kapsamına girmeyen suçlar nelerdir? Anayasanın 169. maddesine göre, münhasıran orman suçları için genel ve özel af çıkarılamaz. Ormanları yakmak, ormanı yok etmek veya daraltmak amacıyla işlenen suçlar genel ve özel af kapsamına alınamaz.
Genel af kimleri kapsamaz? Yukarıda açıklandığı üzere, orman suçları bakımından özel bir düzenlemeye gidilmiş ve ormanı yok eden, yakanlar af kapsamı dışında tutulmuştur.
Genel affın kapsamı, genelde tüm suçları kapsamakla birlikte istisnai suçların kapsam dışı tutulması da mümkündür.
Genel veya özel af kapsamı; hukuki niteliklerine, kanun maddelerine, ceza sınırına göre belirlenebilmektedir.
2023 Af Kanunu Ne Zaman Çıkacak?
2023 af kanunu ne zaman çıkacak sorusu, son zamanların en çok sorulan sorularındandır. Özellikle seçim dönemlerinde dillendirilen bu tür sorular, kimi zaman karşılık bulmakta kimi zaman yanıtsız kalmaktadır. Örneğin Rahşan affı olarak tabir edilen 4616 sayılı Şartla Salıverme ve Erteleme kanunu uygulamaya konduktan sonra çok sayıda hükümlü tahliye edilmiş, ancak tahliye edilenlerden önemli bir kısmının yeniden suç işlemesiyle eleştiri konusu olmuştu.
Genel af 2023 yılı başlarında da gündeme gelmiştir. Ancak 2023 genel af konusu özellikle 6 Şubat’ta yaşanan deprem felaketi sonrası gündemden düşmüştür. Af düzenlemesi büyük bir beklenti haline dönüşmüş olsa da, bekleyenler açısından bir hayal kırıklığına dönüşmüştür. Genel af çıkacak mı sorusu karşılıksız kalmıştır. Ancak seçim yaklaştıkça af konusunun yeniden gündeme gelmesi ve bir sürprizle af
2023 Af Kanunu Kapsamındaki Suçlar Hangileridir?
2023 af düzenlemesi gündemden düştüğü için 2023 genel af kanunu da çıkmamıştır. Seçimlerden sonra çıkması ihtimal dahilinde olan 2023 genel af kanunu kesin olarak ne zaman çıkar, genel af kimleri kapsar veya hangi suçlar af kapsamına alınacak, ancak yapılacak düzenlemeyle açıklığa kavuşabilecektir.
Örneğin 7242 sayılı kanunla infazla ilgili düzenleme yapılırken öldürme, uyuşturucu ticareti, cinsel suçlar kapsam dışında tutulmuştur. Kanun koyucunun takdirine bağlı olarak genel veya özel af kapsamına girecek suçlar ve suçlular belirlenebilmektedir.
2023 Af Yasası Kimleri Kapsıyor?
2023 yılında çıkarılan 7456 sayılı kanunla getirilen af, toplu özel aftır.
Belirli suçlardan mahkûm olan herkesin cezasının infazını kısmen kaldırmış veya erken tahliye yoluyla denetimli serbestliğe dönüştürmüştür. Bu afta kişiler arasında ayırım yapılmamıştır. Birden fazla kimseleri kapsamıştır. Her kimin koşulları uyarsa bu aftan yararlanması söz konusu olmuştur.
Kısıtlama kişiler bakımından değil suç bakımından olmuştur. Dolayısıyla 2023 affı cinsiyet, yaş, statü ayırımı yapmaksızın herkesi kapsar şekilde öngörülmüştür.
Hangi Suçlar Özel Af Kapsamındadır?
Genel ve özel af ilân etme yetkisi TBMM’ye aittir. Özel af yetkisi, Cumhurbaşkanına da tanınmıştır. Bu nedenle hangi suçların özel af kapsamına alınacağına, af ve ceza indirimi uygulanacağına karar verme bakımından TBMM mutlak yetkiye sahiptir.
Cumhurbaşkanı ise sınırlı olarak, sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile belirli kişilerin cezalarını hafifletmek veya kaldırmak üzere, mahkumlar için af çıkarma konusunda yetkili kılınmıştır.
Genel kuralın tek istisnasına Anayasa’nın 169. maddesinde yer verilmiştir. Buna göre, münhasıran orman suçları için genel ve özel af çıkarılamaz. Ormanları yakmak, ormanı yok etmek veya daraltmak amacıyla işlenen suçlar genel ve özel af kapsamına alınamaz. Dolayısıyla Anayasa’da istisna tutulan orman suçları dışında kalan tüm suçlar için özel af çıkarmak mümkündür.