Kamu Davası Nedir?
Kamu davası, ceza yargılamasının gerçekleşebilmesi için suç isnadının kamu adına yargı makamlarına getirilmesi demektir.
Kamu davası nedir sorusunun yanıtı CMK 170. maddesinde gösterilmiştir. Buna göre, Cumhuriyet savcısı, suç işlendiği haberini aldıktan sonra, gerekli araştırmaları yaparak, elde ettiği delillerle suç işlendiği yönünde yeterli şüpheye ulaşırsa iddianame düzenleyerek kamu davasını açar.
CMK 171. maddesinde de Cumhuriyet Savcısına kamu davası açmada tanına takdir yetkileri ve koşulları belirtilmiştir.
Kamu Davası Ne Zaman Açılır?
Ceza hukuku bakımından, kamu davası açma yetkisi Cumhuriyet Savcısına aittir.
Cumhuriyet savcısı, CMK 171. maddesindeki takdir yetkisini kullanmayı gerektiren koşullar yoksa, suç işlendiği yönünde yeterli şüpheye ulaşınca kamu davasını açar.
TCK 66. maddesinde belirtilen zaman aşımı süresini aşmamak, şikayete bağlı suçlarda süresinde şikayette bulunmak, yargılamanın gerekliliği izni gereken hallerde izin verilmiş olmak koşuluyla kamu davası her zaman açılabilir.
Cumhuriyet Savcısının Kamu Davası Açmada Takdir Yetkisinin Olduğu Haller
Kamu davasını açmada takdir yetkisi başlıklı CMK 171. maddede takdir yetkisinin olduğu haller ve koşulları belirtilmiştir.
1. Cezayı kaldıran şahsî sebeplerden;
- Etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanmasını gerektiren koşulların,
- Şahsî cezasızlık sebebinin,
Varlığı halinde, Cumhuriyet savcısı kovuşturmaya yer olmadığı kararı verebilir.
2. Uzlaştırma ve önödeme kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere, Cumhuriyet savcısı, üst sınırı üç yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı, yeterli şüphenin varlığına rağmen, kamu davasının açılmasının beş yıl süre ile ertelenmesine karar verebilir.
Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi
Kamu davasının açılmasının ertelenmesi koşulları, CMK 171. maddesinde belirtilmiştir.
Uzlaştırma ve önödeme kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere, Cumhuriyet savcısı, üst sınırı üç yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı, yeterli şüphenin varlığına rağmen, kamu davasının açılmasının beş yıl süre ile ertelenmesine karar verebilir.
Erteleme şartları CMK 171. maddesinde gösterilmiştir.
Kamu Davasının Ertelenmesine İtiraz
Suçtan zarar gören veya şüphelinin kamu davasının ertelenmesine itiraz etme hakkı vardır.
CMK 171. madde yollamasıyla 173. maddeye göre, suçtan zarar gören veya şüpheli, erteleme kararının kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren onbeş gün içinde, bu kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliğine itiraz edebilir.
Sulh ceza hâkimliği, kararını vermek için soruşturmanın genişletilmesine gerek görür ise bu hususu açıkça belirtmek suretiyle, o yer Cumhuriyet başsavcılığından talepte bulunabilir.
Kamu Davasına Katılma
CMK 134. maddesinde, mağdur ve şikayetçinin kamu davasına katılma olanağı tanınmış, 237 ve devamı maddelerinde de katılma usul ve esasları gösterilmiştir.
Mağdur, suçtan zarar gören gerçek ve tüzel kişiler ile malen sorumlu olanlar, ilk derece mahkemesindeki kovuşturma evresinin her aşamasında hüküm verilinceye kadar şikâyetçi olduklarını bildirerek kamu davasına katılabilirler.
Katılan, Cumhuriyet savcısına bağlı olmaksızın kanun yollarına başvurabilir.
Katılan, vazgeçerse veya ölürse katılma hükümsüz kalır. Mirasçılar, katılanın haklarını takip etmek üzere davaya katılabilirler.
Kamu Davasının Düşmesi
Kamu davasının düşmesi, çeşitli nedenlere bağlı olarak gerçekleşebilir.
Aşağıda belirtilen hallerde soruşturma sonunda kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir. Dava açılmışsa davanın düşmesine hükmedilir.
1. Sanığın ölümü (TCK 64),
2- Af (TCK 65),
3. Dava zamanaşımı (TCK 66),
4- Şikayetten vazgeçme (TCK 73),
5. Önödeme (TCK 75),
6. Uzlaşma (CMK 254),
Hallerinde dava düşer.
Kamu davası düşerse ne olur? Kamu davasının düşmesiyle birlikte dava açılmamış gibi hukuki sonuç doğurur. Adli sicil kaydı oluşmaz. Fail hakkında uygulanan tüm tedbirler hükümsüz kalır.
Kamu Davası Cezaları Nelerdir?
Ceza yargılamasında, kamu davası cezaları, TCK 45. maddede açıklandığı üzere, hapis ve adlî para cezalarıdır.
46. maddeye göre hapis cezaları şunlardır:
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası.
- Müebbet hapis cezası.
- Süreli hapis cezası.
Kamu Davasına Dönüşen Suçlar Hangileridir?
Kamu davasına dönüşen suçlar başta TCK olmak üzere, özel kanunlarda gösterilmiştir.
Aksi belirtilmedikçe suçların tümü kamu davasına konu olabilmektedir. CMK 171. maddede takdir yetkisi olan ve koşulları belirtilen hallerde kamu davasının açılmayabileceği belirtilmiştir.
Kamu davası örneklerine, öldürme, yağma, zimmet, irtikap, dolandırıcılık, uyuşturucu madde ticareti, rüşvet, soykırım, tehdit, hürriyeti kısıtlama, cinsel istismar, özel hayatın gizliliğini ihlal gibi suçlar gösterilebilir.
Kamu Davası Nasıl Sonuçlanır?
Duruşmanın sona ermesiyle kamu davasında hüküm verilir.
Kamu davası sonuçları CMK 223. maddesinde gösterilmiştir.
Davayı sonuçlandıran hükümler aşağıda belirtilmiştir.
- Beraat,
- Ceza verilmesine yer olmadığı,
- Mahkûmiyet,
- Güvenlik tedbirine hükmedilmesi,
- Davanın reddi,
- Davanın düşmesi.
Hakkımda Kamu Davası Açılmış mı Nasıl Öğrenebilirim?
Bir kişinin hakkında kamu davası açılmış olup olmadığını öğrenmesi mümkündür.
E-devlet sitesinden sorgulanabileceği gibi, doğrudan adliyelere müracaat ederek de öğrenilebilecektir.
Ayrıca kişilerin TC kimlik numaralarını bildirerek bizzat veya avukatları aracılığıyla başvurarak adliyelerden haklarında dava açılıp açılmadığını öğrenme imkanları vardır.
Hakkında kamu davası açılan kişilere tebligat da yapıldığından tebligat yoluyla da öğrenmenin yolu bulunmaktadır.
Kamu Davası Yargıtay Kararları
... mağdureye atanan kanuni temsilci konumundaki vasinin, duruşmada sanıktan şikâyetçi olmadığını ve davaya katılmak istemediğini beyan etmesi karşısında, mağdureye CMK'nun 234/2. maddesi uyarınca barodan görevlendirilen vekilin mağdure adına davaya katılmayı isteme hakkı bulunmadığı gibi kurulan hükmü temyiz etme hakkının da olmadığı kabul edilmelidir. (Ceza Genel Kurulu, 24.10.2017, 2014/599 E. 2017/431 K)
---------
... dava zamanaşımını kesen ilk işlem 19.02.2019 tarihli son soruşturmanın açılması kararı olup, sanıklar hakkında soruşturma izninin verilmesinin teklif edildiği 22.09.2016 ile soruşturma izninin verildiği 29.09.2016 ile sanık ... hakkında soruşturma izninin verilmesinin teklif edildiği 04.04.2017 ile soruşturma izninin verildiği 30.04.2017, kovuşturma izninin verilmesi için dosyanın gönderildiği 22.03.2018 ile kovuşturma izninin verildiği 18.10.2018 tarihleri arasındaki toplam 7 ay 29 günlük durma süresi de gözetildiğinde, TCK'nın 66/1-e maddesindeki sekiz yıllık zamanaşımı süresi, son soruşturmanın açılması kararının verildiği 19.02.2019 tarihinden önce 02.02.2018 tarihinde ve Özel Dairece karar verilmeden önce dolmuş bulunmaktadır. Bu itibarla, Özel Daire hükümlerinin, gerçekleşen dava zamanaşımı nedeni ile bozulmasına, ancak yeniden yargılamayı gerektirmeyen bu konuda, 5271 sayılı CMK'nın 303. maddesine göre karar verilmesi mümkün bulunduğundan, 5237 sayılı TCK'nın 66/1-e ve 5271 sayılı CMK'nın 223/8. maddeleri uyarınca sanıklar hakkındaki kamu davalarının dava zamanaşımı nedeniyle düşmesine karar verilmelidir. (Ceza Genel Kurulu, 07.06.2022, 2022/120 E 2022/416 K)