İhaleye Fesat Karıştırma Suçu Nedir?
İhaleye fesat karıştırma suçu, kamu kurum veya kuruluşları adına yapılan mal veya hizmet alım veya satımlarına ya da kiralamalara ilişkin ihalelere ve yapım ihalelerine fesat karıştırmakla oluşur. Hangi hallerin ihaleye fesat karıştırma sayılacağı TCK m. 235’te açıklanmıştır.
İhaleye Fesat Karıştırma Suçunun Unsurları
Unsurlar; tipiklik, maddi unsur ve manevi unsur başlıklarından oluşur.
Tipiklik: Fiilin kanunda tanımlanan suç tipinin unsurlarını taşımasını ifade eder. TCK m. 235’in birinci fıkrasında “Kamu kurum veya kuruluşları adına yapılan mal veya hizmet alım veya satımlarına ya da kiralamalara ilişkin ihalelere ve yapım ihalelerine fesat karıştıran” şeklinde suçun tanımı yapıldıktan sonra ihaleye fesat sayılma kabul edilecek fiiller sınırlı şekilde sayılmıştır.
Maddi unsur: Suçun maddî unsuru “fesat karıştırma” fiilidir. İhaleye fesat karıştırma, kişinin kendisine menfaat sağlamak maksadıyla devlet adına yapılan alım, satım ve yapım ihalelerinde hile, desise, tehdit, şiddet veya cebir gibi yollara başvurmasıdır.
TCK m. 235’te, ihaleye fesat karıştırma sayılacak fiiller şunlardır:
a) Hileli davranışlarla ihaleye fesat karıştırmak.
b) Gizli tutulması gereken bilgilere başkalarının ulaşmasını sağlamak.
c) Cebir veya tehdit kullanmak suretiyle ya da hukuka aykırı diğer davranışlarla ihaleye katılmayı engellemek.
d) Gizli veya açık anlaşma yapmak.
Manevî Unsur: İhaleye fesat karıştırma suçu kasten işlenebilen bir suç olup, taksirle yani dikkatsizlik, tedbirsizlik ve ihmal suretiyle işlenmesi mümkün değildir. Kast, suçun kanunî tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir.
Kast, ihale makamlarını teklifi kabul ettirebilmek amacıyla Kanunda sayılan fiillerin işlenmesine yönelik olmalıdır. İhaleye fesat karıştırma suçu olası kast ile de işlenebilir.
Hileli Davranışlarla İhaleye Fesat Karıştırma
Hileli davranışlarla ihaleye fesat karıştırmak üç şekilde gerçekleşebilir.
a) İhaleye katılma yeterliğine veya koşullarına sahip olan kişilerin ihaleye veya ihale sürecindeki işlemlere katılmalarını engellemek.
b) İhaleye katılma yeterliğine veya koşullarına sahip olmayan kişilerin ihaleye katılmasını sağlamak.
c) Teklif edilen malları, şartnamesinde belirtilen niteliklere sahip olduğu hâlde, sahip olmadığından bahisle değerlendirme dışı bırakmak.
Tekliflerle İlgili Gizli Bilgilere Başkalarının Ulaşmasını Sağlamak
İhale sürecinde gerek rekabetin sağlanması gerek isteklilerin özel bilgilerinin korunması maksadıyla bazı bilgilerin gizliliği öngörülmüştür. Gizli kalması öngörülen bilgilerden en önemlisi yaklaşık maliyettir. Kamu İhale Kanununu uygulanmasında görevliler ile danışmanlık hizmeti sunanlar; ihale süreci ile ilgili bütün işlemlere, isteklilerin iş ve işlemleri ile tekliflerin teknik ve malî yönlerine ilişkin olarak gizli kalması gereken bilgi ve belgelerle işin yaklaşık maliyetini ifşa edemezler, kendilerinin veya üçüncü şahısların yararına kullanamazlar. Aksine hareket edenler hakkında müeyyideler uygulanır.
İhaleye veya İhale Sürecindeki İşlemlere Katılımı Engellemek
Yeterlilik koşullarını taşımayanların ihaleye katılımının sağlanması da ihaleye fesat karıştırma kabul edilecektir. Örneğin, ihaleye katılma şartlarını taşımadığı hâlde sahte belge düzenlemek suretiyle ihaleye katılımın sağlanması hâlinde bu suç işlenmiş sayılır. Ayrıca sahte belge düzenleyen kişi, bu suçtan da cezalandırılır.
İhaleye Fesat Karıştırma Suçunun Cezası Nedir?
Suçun temel halinin düzenlendiği birinci fıkraya göre ihaleye fesat karıştıranlar 3 yıldan 7 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar. Fesat karıştırma eylemi neticesinde kamu zararı doğmadıysa failin cezası TCK. 235/3-b maddesi uyarınca 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası olacaktır. Kamu zararı doğsun doğmasın, fesat karıştırma eylemi cebir ve tehdit yolu ile işlenmişse, verilecek cezanın alt haddi 5 yıldır.
İhaleye Fesat Karıştırma Cezasının Ertelenmesi ve Adli Para Cezasına Çevrilmesi
Ceza miktarı, TCK m. 51’e göre, erteleme sınırı olan iki yıllık hapis cezasını geçtiğinden ihaleye fesat karıştırmanın temel şekline göre verilecek cezanın ertelenmesi mümkün değildir. Ancak fesat karıştırma eylemi neticesinde kamu zararı doğmadıysa failin cezası TCK. 235/3-b maddesi uyarınca 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası olacaktır ki bu halde verilen sonuç cezanın 2 yıl ve altında kalması durumunda diğer koşulların da varlığı halinde hapis cezası ertelenebilecektir.
TCK m. 50’ye göre, kısa kabul edilen bir yıl ve daha az süreli hapis cezası, suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun işlenmesindeki özelliklere göre adlî para cezasına çevrilebilir. Dolayısıyla ihaleye fesat karıştırma suçundan verilen hapis cezasının bir yıl ve altı olması durumunda diğer koşulların da varlığı halinde hapis cezası adli para cezasına çevrilebilecektir.
İhaleye Fesat Karıştırma Suçunda Zamanaşımı
İhaleye fesat karıştırma eylemi neticesinde kamu zararı doğmadığı hallerde TCK. 235. maddesinde 1 yıldan 3 yıla kadar hapis öngörüldüğü için TCK. 66/1-e maddesi uyarınca, zamanaşımı sürresi, suçun işlendiği tarihten itibaren 8 yıldır. Eğer zamanaşımını kesen sebepler ortaya çıkmış ise zamanaşımı süresine en fazla yarısı daha ekleneceğinden, toplam zamanaşımı süresi 12 yıl olmaktadır.
Kamu zararı ortaya çıkmış ise verilecek ceza 3 yıldan 7 yıla kadar hapis, cebir ve tehdit yoluyla işlenen ihaleye fesat karıştırma suçlarının alt sınırı 5 yıl olduğundan TCK. 66/1-d maddesine göre, dava zamanaşımı süresi 15 yıldır. Zamanaşımını kesen sebeplerden biri ortaya çıkmış ise bu süre en fazla 22.5 yıla uzamaktadır.
İhaleye Fesat Karıştırma Suçunda Görevli Mahkeme
İhaleye fesat karıştırma suçunun cezası 3 yıldan 7 yıla kadar hapis olduğundan 5235 sayılı
Kanun’un 12. maddesi uyarınca yargılama görevi asliye ceza mahkemelerindedir.
İhaleye fesat karıştırma suçunda yetkili mahkeme, ihaleye fesat karıştırma eyleminin gerçekleştirildiği yer mahkemesi yetkilidir.
İhaleye Fesat Karıştırma Yargıtay Kararları
Ceza Genel Kurulu, 08.02.2022, 2020/324 E., 2022/67 K.
... İcra Müdürlüğünün ... numaralı dosyasında alacaklı olan sanık ...’in borçlu olan katılan ... aleyhine ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla başlattığı icra takibinde muhammen bedeli ... TL olan katılana ait ... yerinin satışında birinci açık artırmaya alıcı çıkmadığı, ... ikinci açık artırmaya ... Şti. adına tanık ... ile alacağına mahsuben sanık ...'in vekili olan tanık ...'in katıldıkları, tanık ...'in müvekkili adına 46.500 TL pey sürdüğü, tanık ...'ın artırarak 46.600 TL fiyat verdiği, bunun üzerine sanık ...'in tanık ...'ı "Seninle dışarıda görüşeceğiz, dışarıda iki araba insan var!" şeklinde tehdit edince tanık ...'ın korkarak tekrar pey sürmediği, tanık ...’in 50.000 TL bedelle taşınmazı satın aldığı, icra dairesi aracılığıyla yapılan açık artırmada teminat yatırarak ihaleye katılan tanık ...'ın sanık tarafından tehdit edilmesi üzerine ihalede pey sürmediği ve sanığın tehdit kullanmak suretiyle ihaleye fesat karıştırma suçunu işlediği ...
_______________________________________
Ceza Genel Kurulu, 28.12.2021, 2018/553 E., 2021/680 K.
Sanıkların eylemlerine uyan ihaleye fesat karıştırma neticesinde kamu kurumu açısından bir zararın meydana gelmediği ve bu suçun yaptırımının TCK’nın 235. maddesinin üçüncü fıkrasının (b) bendi uyarınca bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası olarak düzenlendiği, buna göre, TCK’nın 66/1-e maddesi uyarınca bu suçun asli dava zamanaşımı süresinin sekiz yıl, aynı Kanun'un 67/4. maddesi göz önüne alındığında kesintili dava zamanaşımı süresinin ise on iki yıl olduğu, daha ağır cezayı gerektiren başka bir suçu oluşturma ihtimali bulunmayan ve son ihale tarihi olan 19.01.2010 tarihinde gerçekleştirilen eylemle ilgili olarak, hakkında beraat kararı verilen sanıklar ... ... sorgu tarihi 13.07.2010 olmakla birlikte iştirak hâlinde suç işleyen sanık ...’ın sorgu tarihi 21.09.2010 olup sanıklardan birinin sorguya çekilmesinin dava zamanaşımını keseceğinin ve 5237 sayılı TCK'da dava zamanaşımının sirayeti konusunda fiile bağlılığı esas alan nesnel ölçütün kabul edilmiş olması karşında; sanık ...’ın sorgusunun, hakkında diğer sanıklar yönünden de dava zamanaşımını kestiği, zamanaşımını kesen son işlemin 21.09.2010 tarihli sanık ...’ın sorgusu olduğu, bu tarihten sonra dava zamanaşımını kesen veya durduran başkaca bir işlem bulunmadığı gözetildiğinde, sekiz yıllık asli dava zamanaşımı süresi, Ceza Genel Kurulunun inceleme tarihinden önce 21.09.2018 tarihinde dolmuş bulunmaktadır.
Bu itibarla, Yerel Mahkemenin direnme kararına konu hükümlerinin, gerçekleşen dava zamanaşımı nedeni ile bozulmasına ...
SIK SORULAN SORULAR
1- İhaleye fesat karıştırma şikâyete tabi mi?
İhaleye fesat karıştırma suçu topluma karşı işlenen bir suçtur ve şikayete tabi değildir.
2- İhaleye fesat karıştırma cezası kaç yıl?
Temel şekliyle 3 yıldan yedi 7 kadar hapistir. Kamu zararının oluşmaması durumunda ise hapis cezası 1 yıldan 3 yıla kadardır.